Wat is waar?

 

Wat is waar?

Wat zie jij als je naar bovenstaand plaatje kijkt?

Het gros van de mensen ziet uit zichzelf één van de twee mogelijkheden. Als je dan wijst op die andere mogelijkheid, zien ze die vervolgens ook. Sterker nog, dan blijkt het ineens heel moeilijk om de eerste mogelijkheid er weer in terug te zien.

Soms lukt het wel om heen en weer te schakelen, dan zie je om de beurt het ene plaatje of het andere. Dat kun je dan ook heel snel doen, maar allebei (de twee gezichten die elkaar aankijken én de vaas) echt tegelijk zien lijkt onmogelijk. En toch zijn ze er allebei tegelijk en zijn ze dus allebei waar. Begrijp je waar ik naartoe wil?

Nederland krimpt

‘Iedere keer als ik in Nederland kom is het weer ietsje meer gekrompen’, hoorde ik één van de boeren uit Boer zoek vrouw internationaal zeggen. En ik snap dat wel. Het deed me denken aan het huis waar ik ben opgegroeid. In mijn beleving was dat een groot huis en had ik een enorme kamer. Ook het speelveld achter ons huis was mega. Toen ik daar een paar jaar geleden weer eens langsreed verbaasde ik me er echter over hoe klein alles was. Het leek wel gekrompen, om met deze boer te spreken.

Feitelijk krimpt Nederland natuurlijk niet, evenmin als het huis en speelveld uit mijn kindertijd. Omdat ons perspectief echter verandert, verandert ook ‘de werkelijkheid’.
Deze boer leeft in een nieuwe omgeving waar veel dingen groter en ruimer zijn dan hier en dan wordt dat het nieuwe ‘normaal’.
En als kind van 3 tot 10 jaar was ik uiteraard veel kleiner dan ik nu ben, dus dan lijkt alles om je heen automatisch veel groter.
Als je vervolgens uit die omgeving vertrekt, blijft die beleving hangen als waarheid. Maar als je er dan later vanuit een ander perspectief naar kijkt, blijkt die waarheid niet meer te kloppen terwijl er feitelijk niets veranderd is.

Dat was tóén…

Een paar jaar geleden was ik bij een tweedaagse workshop van Daan van Kampenhout. Wauw, wat een ervaring was dat zeg, maar dat terzijde. In de weken voorafgaand aan deze workshop had ik een boek van hem gelezen en ik had een vraag daarover. In een pauze ging ik naar hem toe en stelde hem deze vraag.
‘Heb ik dat echt geschreven?’, vroeg hij. Toen ik hem de context schetste herinnerde hij het zich weer dus ik dacht alsnog mijn antwoord te zullen krijgen. Zegt hij vervolgens ‘Oh dat was tóén, inmiddels denk ik daar heel anders over’. Oftewel, in mijn woorden, door voortschrijdend inzicht heb ik inmiddels een andere waarheid.

Ook in bijvoorbeeld de wetenschap, in dit geval de natuurkunde, zie je dat terug. Ik snap weinig van de kwantummechanica maar wat ik heel boeiend daarin vind is dat het standpunt van de klassieke natuurkunde dat er een waarnemer-onafhankelijke werkelijkheid is, verlaten is. In de kwantummechanica stelt men dus dat de waarnemer mede de uitkomst van het onderzoek bepaalt. Dat is nogal een verschil van inzicht, een verschil in waarheid dus, veroorzaakt door voortschrijdend inzicht.

Maar ook wijzelf denken niet meer over alles hetzelfde als ’toen’ toch? Of ben jij nooit van gedachten veranderd? Ook onze eigen waarheid verandert, groeit met ons mee als we het de kans tenminste geven.

Ik ben…

‘Wie ben ik’ en ‘wat ben ik waard’

Ik zie mezelf nog zitten, in mijn auto op het parkeerterrein bij Excelsior wachtend op een vriendin met wie ik had afgesproken. Ik was veel te vroeg en had dus alle tijd om een beetje te mijmeren. In die tijd zat ik met een burn-out thuis en ik was erg zoekende en onzeker over mijzelf. De vragen ‘wie ben ik’ en ‘wat ben ik waard’ kwamen heel regelmatig langs.

Mijn omgeving

De antwoorden wist ik niet en ik zocht gewoontegetrouw houvast in mijn omgeving. Mijn waarheid werd dus bepaald door anderen. Wat me daarbij niet bepaald hielp, was dat ik alle negatieve beelden over mij veel makkelijker als waar beschouwde dan de positieve.

Ineens flitste het door me heen dat het nergens op sloeg waar ik mee bezig was en dat ik per direct kon stoppen met het zoeken in de buitenwereld omdat ik nooit en te nimmer daar mijn antwoorden ging vinden. De een vindt namelijk dit, de ander dat. Maar wat zegt dat over mij?… Toen pas snapte ik het: Niets!

Subjectief

Een voorbeeld ter verduidelijking: ik schrijf iets en verschillende mensen lezen het. De ene vindt het geweldig en de ander vindt het waardeloos en een derde laat het wellicht koud. Dan kan het toch niet anders dan dat hoe iemand het beleeft subjectief is? En hoe zou dat dan iets over mij kunnen zeggen, over wie ik ben en wat ik waard ben? Het zegt hooguit iets over het perspectief van de ander.

Iedere waarheid is legitiem

Waarom zou ik de subjectieve beleving van iemand die dus gekoppeld is aan zijn/haar perspectief, als dé waarheid beschouwen en daarmee tot mijn waarheid maken?
En daarmee tegelijkertijd de subjectieve beleving van anderen als onwaarheid beschouwen, terwijl het ook een waarheid is, namelijk hun waarheid die even legitiem is als elke andere waarheid?

Wat een lucht gaf dat zeg!

Mijn waarheid

Sindsdien vertaal ik als iemand tegen mij zegt ‘jij bent…’, dat voor mezelf in ‘ik vind jou…’. En vervolgens toets ik voor mezelf of dat ook voor mij waar is. En zo niet, dan mag diegene zijn/haar eigen waarheid houden en houd ik lekker de mijne :-).

Conclusie

Wat waar is, is flexibel

Wat waar is, is dus geen vaststaand gegeven wat mij betreft. Ieder moment doen we nieuwe ervaringen op en iedere ervaring kan ook onze waarheid weer beïnvloeden. Soms verschuift onze waarheid daardoor een klein beetje, soms ook heel rigoureus. De kunst is om onszelf ook die vrijheid te geven, om open te blijven staan voor veranderingen en niet kost wat kost vast te willen blijven houden aan je oude vertrouwde waarheid.
Dat is best nog wel een kunst an sich, maar daar kom ik in een andere blog nog wel een keer op terug. En ook op wat je kunt doen als oude ervaringen je daarin tegenhouden.

Al die waarheden maakt vrij

Belangrijk is ook om je te realiseren dat we allemaal uniek zijn in wie we zijn (ons pakketje) en in onze eerdere ervaringen (ons rugzakje) en daarmee dus ook in ons perspectief op onszelf, de ander, de wereld het leven etc. Feitelijk zeg ik daarmee ook dat we allemaal onze eigen waarheid hebben en dat ze allemaal waar zijn. Als we dat écht zo kunnen ervaren dan zijn we vrij, vrij om onze eigen waarheid te leven en vrij om de ander zijn/haar waarheid te laten leven.

(En daarmee praat ik niet oorlog of terrorisme of wat dan ook goed, maar dat voert voor nu te ver. Wie weet een andere keer.)