Ieder huisje heeft zijn kruisje, op één na
Er was eens een wandelaar die liep door een dorpje. Hij vroeg aan degene die naast hem liep ‘Wat doen al die houten kruizen bij de voordeur?’
De man vertelde ‘Zie je die? Met dat grote kruis? Die is z’n vrouw verloren. En die ernaast? Die z’n kind is ernstig ziek.’ En de volgende woning vertelde hij ‘Die liggen in scheiding.’ En zo liepen ze het dorpje door. Totdat ze bij een huis kwamen waar geen houten kruis buiten stond.
De man werd nieuwsgierig en wilde weten waarom er daar geen kruis buiten stond. Hij belde aan en er deed niemand open. ‘Kom maar achterom’ riep een stem. De man liep achterom en stelde de eigenaar van het huis de vraag waarom er geen kruis buiten stond. ‘Nou,’ zei de man ‘dat zal ik u vertellen. Loop maar binnen mee naar de voordeur. Zie je,’ zei hij terwijl ze naar de gang liepen ‘er is iets met m’n kruis. Het is zo groot, het past niet door de voordeur.’
De wandelaar overdacht dit. Hoe kan het leven zijn: ogenschijnlijk had het huis geen kruis, want er was van buiten niets te zien. De buren zullen gedacht hebben dat daar niets aan de hand was. Maar het huisje had juist het grootste kruis, het kon alleen niet naar buiten…
Dit verhaal circuleert op Facebook en ik deel het graag met jullie, want er zit een heleboel in. Wat lees jij erin?
Het kon alleen niet naar buiten…
Dit zinnetje blijft bij mij hangen. Het roept een hoop vragen op. Want waarom kon dit kruis niet naar buiten? Wat maakt dat we het binnen houden? En wat is het effect van zo’n groot kruis dat binnenshuis moet blijven?
En hoevelen van ons hebben niet zo’n kruis wat voor anderen niet zichtbaar is? Hoe zou het zijn als dit kruis wel zichtbaar zou zijn?
Schijn bedriegt
Voor wie niet verder kijkt, lijkt het gras bij deze buurman een stuk groener dan het eigen gras. Maar zoals zo vaak, schijn bedriegt. Wanneer laten we dat eens echt tot ons doordringen? Wanneer stoppen we met vergelijken en het trekken van conclusies op basis van de buitenkant, van dat wat we zien? We doen daarmee namelijk zowel onszelf als de ander enorm tekort. En dat is niet fijn, dus waarom zou je het doen? Waarom zou je willen leven in een schijnwereld? Omdat dat veilig voelt? Omdat de echte wereld te pijnlijk is? Omdat je je schaamt? Omdat je geleerd hebt dat je de vuile was niet buiten hangt? Je kunt er zoveel redenen voor aandragen, maar waarom zou je dat willen?
Waarom niet anders?
Waarom zou je er niet voor kiezen om het anders te doen? Als ieder huis zijn kruis heeft, waarom zou je jouw kruis dan geheim houden? Omdat je bang bent voor gezichtsverlies of beter gezegd dat anderen dan de kans krijgen achter je masker te kijken, te zien wie je werkelijk bent? Omdat je bang bent voor het oordeel van anderen over jouw kruis? Omdat je bang bent om zelf jouw kruis onder ogen te komen, echt aan te gaan wat er speelt en alle gedachten, emoties, gevoelens etc. ruimte te geven?
Stop met vergelijken
Menselijke trek
Het is een bekende menselijke trek om te vergelijken en op zich is daar niets mis mee als we dat waardenvrij zouden doen. Maar dat is nu precies wat we in het algemeen niet doen. Integendeel, we hebben vaak snel onze mening gevormd en misschien moet ik wel zeggen snel ons oordeel klaar. En dat gaat twee kanten op: naar die ander en naar onszelf.
Lucky guy?
In dit verhaal ligt de conclusie voor de hand dat er niets ‘naars’ in het leven van de bewoner van dit laatste huis speelde, dat hij de ‘lucky guy’ is, maar bij nader onderzoek blijkt het tegendeel waar. Daarin zit de belangrijke boodschap dat we niet zo snel conclusies moeten trekken, omdat we nu eenmaal aan de buitenkant niet alles kunnen zien en dus ook geen goede basis hebben voor een vergelijking.
Hoe dan ook subjectief
En zelfs als we die goede basis wel zouden hebben omdat we alle feiten uitgeplozen hebben, dan nog blijft het subjectief. Tenslotte houdt ook niet iedereen van groentesoep. Oftewel smaken verschillen. Oftewel wat voor de één moeilijk is, kan voor de ander een peuleschil zijn. Waar voor de één een scheiding het einde van de wereld betekent, kan dat voor de ander de zolang gewenste bevrijding zijn. En waar de één gebaat is bij verandering of uitdaging, is de ander juist gebaat bij stabiliteit en bekend terrein. Hoe we iets waarnemen, is dan ook vaak een reflectie van ons eigen kader.
Vergelijken voegt niets toe
Laten we dus stoppen met onszelf te vergelijken met een ander. Het heeft namelijk geen enkele toegevoegde waarde. Wij zijn allemaal uniek, een uniek pakketje van lichaam, persoonlijkheid, ziel, ervaringen etc. Niemand anders kan dus in onze schoenen staan en wij op ons beurt niet in de schoenen van iemand anders, ze passen gewoonweg niet. En dat is maar goed ook, want we maken allemaal onze unieke reis en ieders reis is even waardevol. Er is dus ook geen enkele reden om onszelf te vergelijken met een ander.
Vergelijken ≠ kijken naar
Voor mij is er wel een groot verschil tussen me vergelijken met een ander en daar mijn conclusies uit trekken over mezelf (en daarmee tegelijk ook over die ander) en kijken naar een ander om van die persoon te leren. Voel je het verschil?
Het eerste leer ik meer en meer af, dat laatste doe ik meer en meer juist wel. Maar dan wel vanuit mijn eigen autonomie, mijn eigen stevigheid, kijkend hoe iets voor mij is en wat ik er voor mezelf uit kan halen en kan integreren zodat ik weer verder kan groeien als ‘mij’ en niet als een ‘variant van die ander’.
Als de rimpels van een steen in het water
Terug naar het kruis. Natuurlijk kun je de keuze maken om jouw kruis geheim te houden. En soms is dat ook een goede keuze. Ik pleit er niet voor om alles wat er in je leven gebeurt direct aan de grote klok te hangen, zeker niet. Voor veel mensen werkt het heel goed om het eerst even ‘klein’ in de zin van voor jezelf te houden. Om jezelf zodoende de tijd te gunnen het onder ogen te komen en voor jezelf na te gaan wat er nu eigenlijk gebeurt en wat dat betekent voor je. Wat hierbij wel heel fijn is, is als je op zijn minst één persoon in vertrouwen kunt nemen, zodat er iemand is waarmee je kunt delen en sparren. Dat scheelt echt ontzettend veel. En stapje voor stapje kun je het dan vervolgens aan meer mensen gaan vertellen, zoals de rimpels van een steen die in het water is gegooid.
Een geheim
Waar ik dus wel voor pleit is om ervoor te waken dat het kruis jou als het ware verplettert doordat je het helemaal alleen wilt dragen. Dat is namelijk zo zonde en onnodig. Een kruis wat voor jouw gevoel niet gedeeld kan worden, verwordt al snel tot een geheim. Iets wat er wel is, maar er eigenlijk niet mag zijn.
… kost veel energie
Het meedragen van een geheim is zwaar en kost heel veel energie, alleen al omdat er een voortdurende alertheid nodig is om te voorkomen dat er iets gebeurt waardoor ‘de buitenwereld’ jouw kruis te zien krijgt.
… stagneert
Naast dat dit veel energie kost zorgt het er ook nog eens voor dat de resterende energie niet kan stromen. Voel zelf het verschil maar tussen het je krampachtig heel voorzichtig voortbewegen en stil doen omdat er een babytje ligt te slapen wat je niet wakker wilt maken en je vrijuit kunnen bewegen en praten. Het laatste voelt veel vrijer en lichter, simpelweg omdat je de energie laat stromen en niet vastzet.
Waar je dit ook heel duidelijk ziet is bij een kindje dat je vertelt dat het iets geheim moet houden. Je ziet het gedrag van zo’n kind dan direct veranderen. Het ene kind wordt heel stil, het andere een soort stuiterballetje, maar in beide gevallen is zichtbaar dat er iets spannends is en er iets wordt vastgezet. Als volwassene camoufleren we dat beter, maar in essentie is het effect hetzelfde.
… wordt steeds zwaarder
Naarmate de tijd verstrijkt wordt het steeds zwaarder om het te dragen en bovendien, zo leert de ervaring, steeds moeilijker om alsnog te delen. Simpelweg omdat het in jouw gevoel steeds groter is geworden. Vergelijk het maar met een pak suiker dat je met een gestrekte arm vasthoudt. In het begin is dat een klein pakje en voelt dat zo zwaar nog niet, maar naarmate de tijd verstrijkt wordt het een loden last en op een gegeven moment kún je het gewoonweg niet meer dragen. Feitelijk is het pak niet verandert, maar jouw gevoel erover wel degelijk.
… maakt eenzaam
Het in je uppie willen dragen van je kruis kan je ook enorm eenzaam maken omdat door het geheim wat tussen jou en de ander in staat echt contact niet meer mogelijk is. Je bent dan misschien wel niet alleen, maar diep van binnen ligt de eenzaamheid wel op de loer.
Ik moet hierbij altijd denken aan vroegere tijden waarin kanker nog niet als zodanig benoemd mocht worden omdat men er zo weinig over wist en er zo bang voor was. Hooguit werd gezegd dat iemand K. had en vervolgens werd het doodgezwegen. Maar waar iets doodgezwegen wordt ‘is het er ook niet’ en krijgen bijvoorbeeld gevoelens en emoties geen ruimte in het onderlinge contact.
Onderschat je omgeving niet
Meer dan je denkt
Iedereen herkent denk ik wel het voorbeeld van iemand die kookt van woede en zegt ‘nee hoor, er is niks aan de hand’ of iemand die zegt ‘welkom, fijn dat je er bent’, maar je voelt aan je theewater dat dat niet gemeend is.
Als iemand niet congruent is in wat die zegt en wat die uitstraalt, voelen anderen dat namelijk haarfijn aan. Onderschat dus je omgeving niet. Heel vaak hebben de mensen om je heen veel meer door dan je zelf denkt. Al weten ze misschien niet wát er speelt, ze merken op de één of andere manier wel dát er iets speelt.
En als dat dan niet bespreekbaar is, bemoeilijkt dat logischerwijze het contact. En misschien gaan ze er zelfs, goedbedoeld of niet, achter je rug om met anderen over praten.
Mensen helpen graag
Mensen staan bovendien in het algemeen om allerlei redenen graag klaar voor anderen. Dus als het kruis zwaar is, tijdelijk of structureel, is het heel fijn als er iemand een helpende hand biedt. Waarom zou je die hulp dan afslaan? Natuurlijk weet ik dat je nu een heleboel argumenten kunt bedenken, maar stop daarmee! Daarmee doe je zowel jezelf als die ander tekort. Niet handig toch?
Wel belangrijk daarbij is dat de hulp van beide kanten in vrijheid geboden respectievelijk ontvangen wordt oftewel dat het niet als een verplichting voelt en/of dat er een (onbewuste) claim op ligt.
(Hierover schreef ik eerder in mijn blog Helpen en geholpen worden.)
Je kruis buiten zetten heeft grote voordelen
Het zal je inmiddels duidelijk zijn dat je kruis buiten zetten in mijn ogen grote voordelen heeft. Ik ben de laatste om te ontkennen dat dat niet altijd makkelijk is, en dat het uit de weg ruimen van wat je daarin tegenhoudt ook een proces is. Maar ik ben de weg zelf ook gegaan en als ervaringsdeskundige kan ik alleen maar zeggen dat ik het nooit meer anders zou willen.
Ik weet ook dat ik dit proces niet in mijn uppie had kunnen doormaken en ik ben dankbaar voor iedereen die mij hierin begeleid en gesteund heeft! En ik doe dat op mijn beurt ook heel graag weer voor anderen!
Hoi Ellen ,
Erg herkenbaar !
En bedankt voor handige tips betreft alleen het kruis willen tillen en of binnen laten staan!
Mvgr Daniël
Graag gedaan Daniël!
Fijn als ik iemand weer een stapje verder kan helpen!
Warme groet,
Ellen
Mooi verhaal,dank je.
Dank je voor je reactie en graag gedaan Petra!